زعفران به عنوان یکی از نام آشنا‌ترین محصولات کشاورزی در ایران است و مصارف مختلفی اعم از مصارف غذایی و دارویی دارد. زعفران به دلیل خواص درمانی بسیار زیادی که دارد، جزو محصولات کشاورزی پر فروش در جهان محسوب می‌شود به طوری که یکی از اصلی‌ترین کالاهای صادراتی ایران، زعفران خراسان محسوب می‌شود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی و معرفی زعفران بپردازیم بپردازیم و شما را بیشتر با این محصول پر طرفدار کشاورزی آشنا کنیم.
زعفران چیست؟
نخ‌های زعفران کلاله‌ای است که از سر گل کلاله‌ی زعفران برداشت می‌شود. احتمالا قبلا کروکوس یا گل زعفران را دیده‌اید، اما فقط نوع ساتیوس(Sativus) این گیاه، تنها گونه‌ای است که نخ زعفران یا سرگل زعفران از آن میروید. درواقع به همین دلیل، کروکوس ساتیوس را بیشتر کروکوس زعفرانی می‌نامند.
هنگامی که گل‌های زعفران شکوفا می‌شوند، سه کلاله در داخل هر گل ظاهر می‌شود. اینها نخ‌های زعفرانی هتسند که برای استفاده در دستور العمل‌ها و محصولات بهداشتی بی‌شماری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سرگل زعفران یا کلاله
عمدتا سرگل زعفران خشک یا کلاله خشک زعفران به نام زعفران شناخته می‌شوند و در غذاها و انواع داروهای بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
عمده زعفران جهان در ایران کشت می‌شود. درواقع گفته می‌شود 99% زعفران جهان در ایران کشت و برداشت می‌شود. با این حال کشورهای دیگری نیز مانند اسپانیا، فرانسه، ایتالیا(در دامنه‌های پایین‌تر رشته کوه آپنین) و بخش‌هایی از هند نیز کشت می‌شود.
بخش‌های مختلف زعفران
- کلاله(Stigma): این بخش باریک و بلند، درواقع همان قسمت ارزشمند زعفران محسوب می‌شود که به عنوان ادویه استفاده می‌شود. کلاله انتهای مادگی گل است و حاوی رنگدانه‌های قرمز و ترکیبات معطر است که به زعفران عطر و طعم بی‌نظیر آن را می‌دهند.
- پرچم(Stamens): بخش‌های زرد رنگ و باریک در تصویر، پرچم‌های گل زعفران هستند. پرچم‌ها اندام نر گل بوده و وظیفه تولید گرده را بر عهده دارند.
- تاج گل(A petal wreath): این بخش از گلبرگ‌های بنفش تشکیل شده است که زیبایی خاصی به گل زعفران می‌بخشد.
- پیاز(Bulb): در قسمت پایینی تصویر، پیاز زعفران را مشاهده می‌کنید. پیاز اندام ذخیره غذایی گیاه است و هر ساله با تولید پیازچه‌های جدید، گیاه تکثیر می‌شود.
- ریشه(Roots): ریشه‌های زعفران وظیفه جذب آب و مواد مغذی از خاک را بر عهده دارند.
انواع زعفران
1.زعفران نگین
زعفران نگین رنگ و شکل زیبایی دارد و بلند‌ترین و مرغوب‌ترین نوع زعفران محسوب می‌شود. کلاله‌های زعفران به صورت کامل و دسته دسته جدا شده‌اند و رنگ قرمز بسیار تندی دارند. عطر و طعم این نوع بسیار قوی و دلپذیر است.
2.زعفران سرگل
پر مصرف‌ترین و متداول‌ترین نوع زعفران که مردم مصرف می‌کنند، زعفران سرگل محسوب می‌شود. این نوع زعفران، پس از نگین به عنوان مرغوب‌ترین نوع زعفران شناخته می‌شود. کلاله‌های در این نوع کمی کوتاه‌تر از نگین هستند و ممکن است چند کلاله به هم چسبیده باشند.
3.زعفران پوشال
زعفران‌های پوشال شامل قسمت‌های مختلف گل زعفران از جمله کلاله، خامه و قسمت‌هایی پایینی آن است. به همین دلیل، کیفیت این نوع زعفران نسبت به نگین و سرگل پایین‌تر است و معمولا این نوع زعفران در مصارف خانگی و برخی صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4.زعفران دسته یا دخترپیچ
زعفران‌های دسته یا دخترپیچ، قسمت‌های قرمز و زرد زعفران با هم در یک رشته قرار دارند. در این نوع، طبقه بندی زعفران به صورت کامل است و کلاله‌های سه شاخه زعفران از قسمت سفید زعفران(یا خامه زعفران) جدا نمی‌شود.
5.زعفران کنج یا ریشه زعفران
ریشه زعفران که در اروپا به نام زعفران سفید نیز شناخته می‌شود، در واقع قسمت سفید رنگ پایینی کلاله زعفران است که ارزش غذایی و عطر و طعم کمتری نسبت به قسمت‌های رنگی زعفران دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع زعفران، پیشنهاد می‌کنیم حتما مقاله “معرفی انواع زعفران” را مطالعه کنید.
خواص زعفران
- ضد افسردگی: یکی از مهم‌ترین خواص زعفران، خاصیت ضد افسردگی آن است. مطالعات نشان داده‌اند که زعفران می‌تواند به اندازه برخی داروهای ضد افسردگی، علائم افسردگی را کاهش دهد.
- بهبود عملکرد مغز: زعفران به دلیل وجود ترکیبات آنتی اکسیدانی قوی، می‌تواند به بهبود عملکرد مغز، افزایش حافظه و تمرکز کمک کند.
- کاهش التهاب: زعفران دارای خواص ضد التهابی قوی است و می‌تواند در درمان بیماری‌های التهابی مانند آرتروز مفید باشد.
- کاهش خطر ابتلا به سرطان: آنتی اکسیدان‌های موجود در زعفران به مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند و خطر ابتلا به انواع سرطان را کاهش می‌دهند.
- بهبود سلامت قلب: زعفران می‌تواند به کاهش فشار خون، کاهش سطح کلسترول بد و بهبود گردش خون کمک کند و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: زعفران با تقویت سیستم ایمنی بدن، به بدن در مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند.
- بهبود هضم: زعفران می‌تواند به بهبود هضم غذا، کاهش نفخ و تسکین دردهای شکمی کمک کند.
- خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی: زعفران دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی است که می‌تواند در درمان برخی عفونت‌ها موثر باشد.
موارد احتیاط در مصرف زعفران
- حاملگی و شیردهی: زنان باردار و شیرده باید قبل از مصرف زعفران با پزشک خود مشورت کنند.
- آلرژی: برخی افراد ممکن است به زعفران حساسیت داشته باشند.
- مصرف همزمان با داروها: زعفران ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد، بنابراین بهتر است قبل از مصرف همزمان با داروهای دیگر، با پزشک مشورت کنید.
انواع مصارف زعفران
1.مصارف غذایی
- آشپزی: زعفران به دلیل رنگ طلایی زیبا، عطر دلنشین و طعم تلخ شیرین، به عنوان یک چاشنی گران قیمت و با ارزش در بسیاری از غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله این غذاها می‌توان به پلوی زعفرانی، انواع خورشت، شیرینی‌ها، دسرها و نوشیدنی‌ها اشاره کرد.
- رنگ دهی به غذاها: زعفران به عنوان یک رنگ طبیعی برای رنگ آمیزی برنج، ماست، شیرینی و سایر غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- عطر دهی به غذا: عطر دلنشین زعفران به غذاها طعمی خاص و بی نظیر می‌بخشد.
2.مصارف دارویی
- طب سنتی: در طب سنتی از زعفران برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله افسردگی، بی‌خوابی، مشکلات گوارشی، مشکلات قلبی و عروقی و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود.
- صنایع دارویی: زعفران به عنوان یک ماده موثر در تولید برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد سرطان استفاده می‌شود.
- خواص آنتی اکسیدانی: زعفران دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی است که به بدن در مقابله با رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند.
3.مصارف صنعتی
- صنایع آرایشی و بهداشتی: زعفران به عنوان یک ماده طبیعی در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی مانند کرم‌ها، لوسیون‌ها و عطرها استفاده می‌شود.
- صنایع نساجی: از زعفران برای رنگ آمیزی پارچه‌های طبیعی مانند ابریشم و پشم استفاده می‌شود.
- صنایع غذایی: علاوه بر استفاده در آشپزی، زعفران در تولید برخی محصولات غذایی مانند بستنی، نوشابه و تنقلات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انتخاب و خرید زعفران
متاسفانه در بازار زعفران، درصد تقلب بسیار بالا است و برخی از افراد سودجو حتی زعفران‌ها کهنه و بدرد نخور را به مشتریانی که شناخت کافی نسبت به زعفران ندارند، میفروشند. برای مثال متاسفانه برخی از فروشندگان، ریشه زعفران که به عنوان یکی از بخش‌های نامرغوب زعفران محسوب می‌شود را رنگ میزنند و به عنوان نگین زعفران به مشتریان میفروشند. برای اینکه بتوانید زعفران با کیفیت را راحت‌تر تشخیص دهید و خریداری کنید، نکات زیر می‌توانند برای خرید کمک کننده باشند.
1.منبع خرید معتبر
- فروشگاه‌های معتبر: سعی کنید زعفران خود را از فروشگاه‌های معتبر و برندهای شناخته شده، مثل برند زعفران باسکارا که به عنوان یکی از فروشندگان برتر زعفران با کیفیت و آزمایش شده در مشهد محسوب می‌شود، خریداری کنید.
- بازارهای محلی: در برخی مناطق، بازارهای محلی می‌توانند منابع خوبی برای خرید زعفران اصل باشند. اما قبل از خرید از فروشنده، از او بخواهید که کیفیت محصول را به شما ثابت کند.
2.بررسی ظاهری زعفران
- رنگ: زعفران اصل دارای رنگ قرمز تند و یکدست است. هرچه رنگ قرمز و ظاهر تمام کلاله‌ها ثابت و یکدست‌تر باشد، از کیفیت بهتر برخوردار است.
- بو: زعفران اصل بوی بسیار قوی و تلخ دارد که با هیچ ادویه دیگری قابل مقایسه نیست.
- طعم: زعفران اصل طعم تلخ و کمی شیرین دارد.
- رشته: زعفران مرغوب دارای رشته‌های بند و یکدست است.
3.بسته بندی
- بسته بندی استاندارد: زعفران اصل معمولا در بسته بندی‌های استاندارد و با اطلاعات کامل در مورد محصول عرضه می‌شود.
- بسته بندی‌های دست ساز: از خرید زعفران‌های فله‌ای و بدون بسته بندی خودداری کنید.
مرغوب‌ترین زعفران‌های ایران
به طور کلی، مرغوب‌ترین زعفران‌های ایران در مناطقی مانند خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی و همدان کشت می‌شوند. این مناطق به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب و خاک حاصلخیز، بهترین شرایط را برای تولید زعفران با کیفیت بالا فراهم می‌کنند.
- زعفران قائنات: قائنات به عنوان پایتخت زعفران ایران شناخته می‌شود و به دلیل قدمت بالای کشت زعفران در این منطقه، این زعفران از شهرت بالایی برخوردار است.
- زعفران خراسان شمالی: زعفران خراسان شمالی به دلیل شرایط آب شیرین، و هوای خنک و ارتفاع بالا از سطح دریا، زعفران بدست آمده دارای رشته‌هایی با سر شیپوری درشت و قدرت رنگدهی(کروسین) بسیار بالا است.
جمع بندی
زعفران به عنوان یکی از برترین محصولات کشاورزی در جهان شناخته می‌شود و همانطور که گفتیم، یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه، کشور ایران و استان خراسان میباشد. در این مقاله به معرفی انواع زعفران، خواص آن و همچنین نکاتی برای خرید و تشخیص زعفران اصل پرداختیم.
مجموعه زعفران باسکارا به عنوان یکی از برترین فروشندگان انواع زعفران و همچنین به عنوان نماینده فروش زعفران خراسان شمالی، در خدمت شما مشتریان عزیز می‌باشید. ما انواع زعفران در مجموعه خود را، ابتدا در آزمایشگاه‌های تخصصی مورد بررسی قرار می‌دهیم و سپس در اختیار مشتریان عزیز با بهترین کیفیت قرار می‌دهیم.
شما می‌توانید برای بررسی محصولات موجود در مجموعه زعفران باسکارا، به بخش “فروشگاه” مجموعه مراجعه کنید و سفارش خود را ثبت کنید. همچنین برای خرید عمده زعفران می‌توانید با شماره تلفن 09153886804 تماس حاصل فرمایید.
ممنونیم که تا آخر این مقاله با ما همراه بودید. امیدواریم توانسته باشیم طی این مقاله شما را با محصول کشاورزی زعفران آشنا کنیم. خیلی خوشحال می‌شویم نظرات خود را زیر همین مقاله برای ما ارسال کنید و در صورتی که تجربه خرید از مجموعه زعفران باسکارا را داشته‌اید، تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
منبع: